گنج های روزی اینجا نهفته است! - عوامل تنگی و وسعت رزق در کلام حضرت علی(ع)

گنج های روزی اینجا نهفته است!
عوامل تنگی و وسعت رزق در کلام حضرت علی^{(علیه السلام)}

انسان وقتی پای کلام معصومین علیهم السلام می نشیند و گوش جان به بیانات گهربار آن بزرگواران می سپارد میتوجه می شود که مناسبات جاری در بین خیلی از امور با آنچه ما می پنداریم متفاوت است. به عبارت ساده تر ما فکر می کنیم فلان چیز را باید از فلان روش بدست آورد و بس و راه دیگری ندارد. بعد می فهمیم که از روش هایی که گمان نمی بردیم هم می توانستیم به هدفمان برسیم.
برای نمونه در بحث رزق و روزی اولین جایی که ذهن ما به سمت آن متوجه می شود کسب و کار و تجارت است. البته قطعاً باید انسان کسب سالم و تجارت سودمندی داشته باشد ولی این همه ماجرا نیست! امور دیگری هم بر افزایش و کاهش رزق و روزی مؤثرند که در نگاه اول چندان ارتباطی با رزق فراوان ندارند.
مولای متقیان على علیه السلام در همین رابطه می فرمایند:
«وُصولُ المَرءِ اِلى کُلِّ ما یَبتَغیهِ مِن طیبِ عَیشِهِ وَ اَمنِ سِربِهِ وَ سَعَةِ رِزقِهِ بِحُسنِ نیَّتِهِ وَ سَعَةِ خُلقِهِ؛» (۱)

«انسان، با نیّت خوب و اخلاق پسندیده و گشاده به تمام آنچه در جستجوى آن است، از زندگى خوش و امنیت محیط و روزى زیاد، دست مى یابد.»

 

---

سه نکته کوتاه:

* حضرت در این روایت زیبا دو مساله را در قضیه رزق و روزی مؤثر دانستند: نیّت خوب و اخلاق پسندیده. نیت خوب که مشخص است؛ انسان باید هم نیت اعمالش خداپسندانه باشد و هم نسبت به سایر مومنین خوش قلب باشد و با نیت خوب با دیگران معاشرت نماید و حسن نظر نسبت به همه داشته باشد نه سوء ظن.

** حضرت فرمودند "سعة خُلقه" سعة از وسعت و گشادگی می آید، یعنی انسان مومن باید خلق گشاده داشته باشد. حالا خُلق گشاده یعنی چه!؟ یعنی با آغوش باز، با روی باز، با لبخند و مهربانی با مردم و مشکلاتشان برخورد کند. اگر کسی نزد او آمد و مشکلی داشت آنقدر سعه خُلق دارد که طرف خجالت نمی کشد مشکلش را با او در میان بگذارد.

*** امیرالمومنین علی (ع) نه تنها وسعت و گشادگس در اخلاق را در روزی مؤثر می دانند بلکه بالاتر از آن می فرمایند:
«فى سَعَةِ الاَخْلاقِ کُنوزُ الاَرْزاقِ؛ گنج‏ هاى روزى در وسعت اخلاق نهفته است.» (۲)
در طرف مقابل نیز خلق ناپسند و ضیق در اخلاق یا همان تنگی خلق را -که نقطه مقابل وسعت اخلاق است- باعث تنگی روزی بر می شمرند:
«مَنْ ساءَ خُلْقُهُ ضاقَ رِزْقُهُ؛ هر کس بد اخلاق باشد، روزى‏ اش تنگ مى‏ شود.» (۳)
پی نوشت:
۱- تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص ۹۲ ، ح ۱۶۰۷
۲- کافى(ط-الاسلامیه) ج ۸ ، ص ۲۳
۳- تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص ۲۶۴ ، ح ۵۷۱۱