تفسیری از شعر حافظ درباره امام رضا(ع)

  

     

آقای غلامعلی کریمی تعریف کردند: 

آقای مجتهدی علاقه‌ای عجیب به جناب حافظ داشتند و نسبت به این غزل جناب حافظ که فرموده است: 

ای آفتاب آینه‌دار جمال تو                            مشک سیاه مجمره گردان خال تو

صحن سرای دیده بشستم ولی چه سود       کاین گوشه نیست در خور خیل خیال تو

در اوج ناز و نعمتی ای پادشاه حسن             یا رب مباد تا به قیامت زوال تو... 

حساسیت عجیب داشته و می‌فرمودند:

این غزل را جناب حافظ مخصوص آقا علی بن موسی الرضا(ع) سروده. 

آقای مجتهدی می‌فرمودند: جناب حافظ برای همه حضرات معصومین(ع) شعر گفته است و از جمله این غزل را مخصوص حضرت رضا(ع) سروده است که در آن بیتی وجود دارد که شاه بیت غزل و از تمام ابیات آن پررنگ‌تر می‌باشد، اما بیت مورد نظر این است: 

این نقطه سیاه که آمد مدار نور              عکسی است در حدیقه بینش زخال تو 

سپس فرمودند: تفسیر ظاهری بیت از این قرار است که در حدقه چشم نقطه سیاهی به نام مردمک می‌باشد که این نقطه سیاه، مدار نور، یعنی محل دید است و به وسیله آن انسان اشیاء را می‌بیند، جناب حافظ، این نقطه سیاه را عکس خالی که بر گونه ائمه(ع) می‌باشد می‌داند.

خلاصه اینکه بر گونه تمام حضرات معصومین(ع) خالی هست که بر زیبایی آنها افزوده و جناب حافظ مردمک چشم را عکس آن خال می‌داند...

اما تفسیر باطنی و تعبیر عرفانی به این صورت است که خال سیاه گونه ائمه در حلقه بینش و عالم کُون محل دید و وسیله بینش می‌باشد و در عرفان و سیر و سلوک از نور ذات و کنز مخفی، تعبیر به سیاهی شده‌است. چنانچه شبستری در این بیت اینگونه تعبیر کرده: 

    
سیاهی که بینی نور ذات است              به تاریک درون آب حیات است 

جناب حافظ سیاهی مردمک چشم که آلت دیدن در عالم ظاهر است را عکس آن خال سیاه که وسیله دیدن در نور ذات است می‌داند و نور ذات، آخرین نوری است که در مراتب سیر، سالک به آن می‌رسد و در آن وادی بدون راهبر و مرشد کامل نمی‌تواند حرکت کند و الا در ورطه هلاکت قرار می‌گیرد و غرق می‌شود، آقای مجتهدی در ادامه می‌فرمودند:

هر یک از حضرات معصومین(ع) در این عالم مأموریت دارند و مأموریت حضرت رضا(ع) دستگیری از عرفا و سالکین در این مرحله یعنی نور ذات می‌باشد و لذا این بیت مخصوص حضرت ثامن الحجج علی بن موسی الرضا(ع) می‌باشد. 

خلاصه اینکه خال گونه مبارک حضرت رضا(ع) وسیله دیدن و هدایت کننده کسانی است که در حدیقه بینش و آخرین مرحله سیر، یعنی نور ذات واقع می‌شوند که حتماً باید در آن مقام با عنایت و دستگیری آن حضرت طی طریق کنند. 

باتشکر 

.......خدا نگهدار.......